Na trzeciej planecie - Don DeLillo
W swojej najnowszej mikropowieści Don DeLillo, jeden z najbardziej uznanych współczesnych pisarzy amerykańskich, w zwyczajowej scenerii i w pretekstowej fabule, próbuje nazwać i wyartykułować lęki, dotykające ludzi w rozpędzonej i przebodźcowanej nadmiarem informacji, rzeczywistości. Jim i Tessa wracają samolotem z Paryża do Nowego Jorku, gdzie maja spędzić wspólny wieczór ze znajomymi. Scena jest zwięzła i prosta: pięć osób dywaguje i próbuje spotykać się w wywoływanych tematach, biorąc na dyskusyjny warsztat wiele palących tematów dzisiejszego świata. W tle, na monitorze, miga finałowy mecz futbolu i nagle gaśnie światło. Brak prądu staje się początkiem, a może i końcem tej fabuły. Autor Zero K bardziej zostawia nas z pytaniami, niewiadomymi, w momentach poznawczego pata. Stawia pytania o to, czym jest rzeczywistość, jakie charakterystyczne i niedyskutowane cechy skłonni bylibyśmy jej przypisać. Czy każdy z nas koniecznie widzi podobnie do innych? Patrzymy, ale co widzimy? To są doświadczenia wspólne, czy może pojedyncze, z których potem, wtórnie buduje się poczucie przynależności? „Co się dzieje z ludźmi, którzy żyją w swoich telefonach?”. DeLillo napisał prozę o naszej pogłębiającej się separacji, o zagrożeniach jakie niesie cyfrowe uzależnienie, o nomadyzmie każdego z nas i pozornych, petryfikujących się coraz szybciej więziach. Te bywają oparte na zgodności interesów, a nie wrażliwości. Widzimy jak człowiek dziś pogłębia swoją alienację ograniczając się do medialnej bańki, poza którą traci rezon. Nie jest w stanie zaryzykować opuszczenia własnej strefy komfortu, w imię dialogu. Rzadko zajmuje go to, że nowoczesność i najnowsze rzeczy, stają się coraz mniej trwałe. Łatwo można go zmanipulować i poddać w wątpliwość podstawowe tożsamościowe węzły. Bo żeby zadać sobie pytanie kim się jest, trzeba umieć je wobec czegoś odnieść. Być może kiedy człowiek staje się jedyną racją dla własnego istnienia, poza konsumpcją trudno mu się w czymkolwiek odnaleźć.
(Don DeLillo, Cisza, przeł. M. Kłobukowski, Warszawa 2022. Wydawnictwo Noir Sur Blanc.)
[Bartosz Suwiński]
